Tàu cánh ngầm được chế tạo theo hai dạng chính, khác ở hệ thống lực nâng.
Phương pháp thứ nhất sử dụng cánh dạng cánh máy bay, khi tàu chạy lực nâng do hệ thống cánh ngầm (submerged foils) tạo ra làm cho thân tàu nổi lên khỏi mặt nước, chỉ còn các cánh "bay" trong nước.
Phương pháp thứ hai người ta điều khiển lực nâng nhờ thay đổi diện tích chìm trong nước của các cánh trượt, tiếng Anh gọi đây là surface-piercing foils, làm cho tàu nổi khi chạy nhanh.
Trong thực tế người ta bố trí tàu cùng hệ thống cánh theo một trong ba cách sau.
Cấu hình máy bay ( AEROPLANE)
Cấu hình CANARD
Cấu hình TANDEM
- Hệ thống "máy bay" dùng cho tàu hoạt động vùng sóng thấp.
- Hệ thống "vịt trời" thích hợp cho tàu chạy biển.
- Hệ thống Tandem có mặt trên tàu khách chạy biển.
Lịch sử phát triển tàu trên cánh được khởi đầu từ cuối thế kỷ XIX. Bằng sáng chế kiểu tàu này được trao từ năm 1891 cho người Pháp de Lambert. Thực ra mô hình có gắn bốn tắm giả cánh của Lambert thử nghiệm năm 1898 theo sáng chế từ 1891 của mình chưa cất khỏi mặt nước song tàu không bị chìm khi chạy nhanh đã là niềm phấn khích.
Cùng thời gian này người Ý tên Forlanini đưa ra sáng kiến làm cánh tầng, đến 1905 ông gắn thiết bị đó cho xuồng nhỏ lượng chiếm nước 1,6T, chạy bằng độn cơ đốt trong công suất 55 kW. Điều đáng nói, xuồng nổi lên được khi chạy nhanh.
Đến những năm ba mười thế kỷ XX người Mỹ đã sản xuất được tàu cánh ngầm lượng chiếm nước đến 3T. Điều khó hình dung, tàu mang tên"Miss US-3" lắp máy công suất 620 HP đã đạt vận tốc kỷ lục 80 HL/h.
Những nắm 80 người ta đã chế tạo hàng loạt tàu cánh ngầm với lượng chiếm nước không nhỏ, cỡ 250T, lắp máy công suất cỡ trên 10.000kW, chạy biển, chịu sóng cao tới 3,5m, đạt vận tốc trên 50HL/h.
Các hệ thống cánh đang được sử dụng tại các nước có thể phân biệt như sau:
- Hệ thống cánh chìm không sâu, làm việc gần mặt thoáng.
- Hệ thống chìm trung bình.
- Hệ thống cánh tầng.
- Điều khiển cơ khí.
- Điều khiển bằng thổi khí.
- Mặt lướt.
Nguồn trích dẫn từ Báo cáo tổng kết " Nghiên cứu thiết kế và chế tạo thử tàu trên cánh ngầm bằng vật liệu Composite dùng trong ngành thủy sản và du lịch" của Trần Công Nghị cùng các tác giả.