ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ SỬ DỤNG ĐẾN HIỆU QUẢ KHAI THÁC LIÊN HỢP MÁY – VỎ - CHÂN VỊT TÀU THỦY- PGS.TS Trần Gia Thái

Như chúng ta đã biết, tàu thuỷ là một công trình kỹ thuật làm việc trong điều kiện rất phức tạp,
bao gồm ba bộ phận chính là động cơ chính, vỏ tàu và chân vịt, được gọi chung là liên hợp tàu thuỷ.
Đối với hầu hết các liên hợp tàu hiện nay, động cơ chính lắp trên tàu thường là động cơ Diesel thủy,
với chân vịt thường là thuộc loại chân vịt có bước xoắn cố định hoặc chân vịt có bước xoắn thay đổi.
Về lý thuyết, quá trình làm việc và sự phối hợp hoạt động giữa các bộ phận trong li ên hợp tàu được
đặc trưng bởi tập hợp các thông số kinh tế - kỹ thuật và các đường đặc tính thể hiện mối quan hệ
giữa các thông số nói trên với nhau, cụ thể như sau :
- Chế độ làm việc của động cơ Diesel trong liên hợp được đặc trưng bởi các thông số kỹ thuật
chính như công suất N, tốc độ quay n, suất tiêu hao nhiên liệu v..v…và các đường đặc tính
động cơ thể hiện mối quan hệ giữa các thông số nói tr ên
- Chế độ làm việc của chân vịt trong liên hợp tàu được đặc trưng bởi các thông số kỹ thuật
chính như lực đẩy P, mômen quay M, công suất yêu cầu của chân vịt Np và đường đặc tính
thể hiện mối quan hệ giữa công suất Np và tốc độ quay của chân vịt n
- Quá trình làm việc của vỏ tàu trong liên hợp được đặc trưng bởi các thông số kỹ thuật chính
như sức cản R, tốc độ chạy tàu V và đường đặc tính vỏ tàu R = f(V) thể hiện mối quan hệ
giữa sức cản vỏ tàu R và tốc độ chạy tàu V
Vấn đề đặt ra là các thông số và đường đặc tính của các bộ phận liên hợp chỉ được xác định ở
điều kiện sử dụng tiêu chuẩn, tương ứng với chế độ làm việc định mức của liên hợp tàu khi thiết kế.
Tuy nhiên, trong điều kiện khai thác thực tế khác với tiêu chuẩn, các thông số và đường đặc tính của
các bộ phận liên hợp ở chế độ làm việc đang xét sẽ bị thay đổi so với khi thiết kế n ên gây ảnh hưởng
rất lớn đến an toàn và hiệu quả khai thác của các bộ phận nói ri êng và của cả liên hợp tàu nói chung,
làm thay đổi vùng làm việc cho phép và phá vỡ sự làm việc phù hợp của các bộ phận trong liên hợp.
Do đó vấn đề xác định ảnh hưởng của các yếu tố trong sử dụng đến quá tr ình làm việc liên hợp tàu,
tức là xác định sự thay đổi đường đặc tính của các bộ phận liên hợp là bài toán có ý nghĩa quan trọng
Các công trình nghiên cứu về vấn đề này thường tách rời hoạt động của các bô phận trong li ên hợp
để tổ chức khảo nghiệm ảnh hưởng của từng yếu tố sử dụng đến quá tr ình làm việc của các bộ phận,
trong đó với động cơ là điều kiện môi trường và sự thay đổi tình trạng kỹ thuật theo thời gian sử dụng,
còn đối với vỏ tàu và chân vịt là sự ăn mòn và bám bẩn trên bề mặt vỏ tàu và bề mặt cánh chân vịt.
Cách thức tiếp cận và giải quyết vấn đề như thế, mặc dù có ưu điểm trong nghiên cứu hoặc tìm kiếm
cơ chế và quy luật ảnh hưởng của từng yếu tố sử dụng nhưng không đưa ra được phương pháp tính
ảnh hưởng của tất cả yếu tố sử dụng đến hoạt động v à hiệu quả khai thác của các bộ phận liên hợp.
Mặt khác, cách giải quyết vấn đề theo phương hướng tổ chức thực nghiệm như thế vừa rất phức tạp,
lại vừa không tránh được những nhược điểm rất lớn về mặt phương pháp vì hầu hết ảnh hưởng của
các yếu tố sử dụng nói ở đây đều mang tính chất ngẫu nhi ên nên không có tính hệ thống và quy luật.
Có lẽ vì thế mà các kết quả nghiên cứu theo phương hướng thực nghiệm như đã trình bày ở trên
thường chưa được áp dụng rộng rãi như mong muốn, chủ yếu chỉ được công bố dưới dạng số liệu
thống kê thực nghiệm cho tàu khảo sát mà chưa có phương pháp tính cụ thể với độ tin cậy chấp nhận
Do đó cần phải có phương pháp nghiên cứu mới, có tính khả thi và đảm bảo độ tin cậy cao hơn.